Η Σλοβενία ανοίγει δρόμο διεκδικήσεων στην Ε.Ε.

Προηγούμενο με σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις και στις κυπρο-τουρκικές διαφορές δημιουργεί η απόφαση της Σλοβενίας να τοποθετήσει στο «ψυγείο», με μονομερή πολιτική απόφαση, 11 διαπραγματευτικά κεφάλαια της υποψήφιας Κροατίας, προτάσσοντας διμερείς διασυνοριακές διαφορές και λόγους «εθνικού συμφέροντος». Παρά τις αρχικές αντιδράσεις, οι Βρυξέλλες επιδεικνύουν αν μη τι άλλο ανοχή στην απόφαση που έλαβε η Κυβέρνηση της Λιουμπλιάνα, γεγονός που οδηγεί σε εύλογους παραλληλισμούς και για περιπτώσεις άλλων κρατών-μελών, τα συμφέροντα των οποίων θίγονται από υποψήφιες χώρες, όπως δηλαδή στην περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας, όπου οι διαφορές δεν είναι απλώς διασυνοριακές… Οι ιδιαιτερότητες της απόφασης της Λιουμπλιάνα κινούνται ανατρεπτικά στο ευρωπαϊκό σκηνικό, και καταδεικνύουν ότι ένα κράτος-μέλος, ακόμη και μικρής εμβέλειας, όπως είναι η Σλοβενία (αλλά και η Κύπρος) μπορεί πρακτικά, και παρά τις ενστάσεις της Κομισιόν, να εισαγάγει πολιτικούς όρους και κριτήρια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις μιας υποψήφιας χώρας, νοουμένου βεβαίως ότι διατυπώνει με σοβαρότητα και σταθερότητα θέσεις αρχών.

Ο «Φ» ρώτησε τον Πρωθυπουργό της Σλοβενίας Μπόρουτ Πάχορ αν θεωρεί ότι ένα οποιοδήποτε κράτος-μέλος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να θέτει πολιτικά κριτήρια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις υποψηφίων χωρών, μπλοκάροντας ουσιαστικά τη διαδικασία. Επί της γενικής θέσης αρχής, ο Πρωθυπουργός της Σλοβενίας μάς απάντησε χωρίς περιστροφές: «Βασικά ναι»… και πρόσθεσε»: «Όταν μια χώρα αισθάνεται ότι τα κυριαρχικά της δικαιώματα ή ας πούμε τα εθνικά της συμφέροντα τίθενται σε κίνδυνο, νομίζω ότι έχει το δικαίωμα να πει στα άλλα κράτη-μέλη ότι υπάρχει ένα βασικό πρόβλημα και να εγείρει πολιτικά κριτήρια. Αυτή είναι μια πολύ πραγματιστική προσέγγιση του ζητήματος», κατέληξε ο Μπόρουτ Πάχορ, ο οποίος κόντρα στην αντίθετη άποψη της Κομισιόν, διεκδίκησε και πέτυχε όχι απλώς να εισαγάγει πολιτικά κριτήρια, αλλά και να μπλοκάρει ουσιαστικά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Κροατίας, προβάλλοντας λόγους «εθνικού συμφέροντος». Ανεξαρτήτως εάν η Σλοβενία έχει δίκαιο ή άδικο στην περίπτωση της Κροατίας και εάν η απόφαση της Κυβέρνησης της Λιουμπλιάνα διαφοροποιηθεί στη συνέχεια, το μονομερές μπλοκάρισμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων μιας υποψήφιας χώρας δεν παύει να δημιουργεί ένα σοβαρό προηγούμενο και να παραπέμπει σε δύο τουλάχιστον συμπεράσματα:

Η Λιουμπλιάνα με μονομερή πολιτική απόφαση και χωρίς κοινή θέση των εταίρων της στην Ε.Ε., κατάφερε να τοποθετήσει 11 κεφάλαια της Κροατίας, από σύνολο 33, στην κατάψυξη για λόγους «εθνικού συμφέροντος». Με άλλα λόγια, ένα κράτος-μέλος, κόντρα στο ρεύμα, κατάφερε να τοποθετήσει στον αναπνευστήρα τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις μιας υποψήφιας χώρας, προκειμένου να διασφαλίσει τα εθνικά του συμφέροντα…

Παρά τις αρχικές αντιδράσεις, η Κομισιόν και ο αρμόδιος Επίτροπος Όλι Ρεν «προσαρμόστηκαν». Αντιλαμβανόμενη ότι η Σλοβενία δεν πρόκειται να κάνει πίσω (δεδομένου ότι έχει και δικαίωμα βέτο) και είναι σταθερή στις «θέσεις αρχών» που προβάλλει, η Κομισιόν όχι μόνο ανέχθηκε το πάγωμα 11 διαπραγματευτικών κεφαλαίων, αλλά ανέλαβε και πρωτοβουλία στα μέτρα της Σλοβενίας, για πολιτική επίλυση του ζητήματος και όχι για παραπομπή στο δικαστήριο, κάτι που δεν επιθυμεί σε καμιά περίπτωση η Κυβέρνηση της Λιουμπλιάνα. Μάλιστα, ο κ. Ρεν ανέτρεξε στη δήθεν «δοκιμασμένη», αλλά συνάμα αμφίβολη (λόγω Κοσόβου) επιλογή του Μάρτι Αχτισάαρι προκειμένου να αναλάβει ενδεχομένως ρόλο διαμεσολαβητή, εάν και εφόσον συμφωνήσουν οι δύο χώρες.

Αντίθετα, με την περίπτωση Σλοβενίας-Κροατίας, τα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στο ευρωπαϊκό πεδίο αναφορικά με τις σχέσεις Κυπριακής ΔημοκρατίαςΤουρκίας, κινούνται εμφανώς εις βάρος του κράτους-μέλους και προς όφελος της υποψήφιας χώρας. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

1. Η Κυβέρνηση Χριστόφια επιχειρεί να διατηρήσει στο ψυγείο, μονομερώς, ένα διαπραγματευτικό κεφά λαιο της Τουρκίας, την «Ενέργεια», λόγω των απειλών και προκλήσεων της Άγκυρας στη θαλάσσια περιοχή Κύπρου. Ωστόσο, η Κομισιόν και ο Όλι Ρεν βομβαρδίζουν την Κυπριακή Κυβέρνηση με υποδείξεις για άνοιγμα του «τεχνικά έτοιμου κεφαλαίου», παρακάμπτοντας τις τουρκικές απειλές και καλώντας τη Λευκωσία να υπογράψει τη διαπραγμάτευση της Ενέργειας. Εύλογα θα μπορούσε κάποιος να διερωτηθεί γιατί η Κύπρος δέχεται πιέσεις για 1 κεφάλαιο και η Σλοβενία δεν δέχεται πιέσεις για 11 κεφάλαια; Πόσο μάλλον αν αναλογιστεί κανείς ότι τα κράτη-μέλη, η Κομισιόν και ο ίδιος ο Όλι Ρεν καίγονται πολύ περισσότερο για την ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Κροατίας από την προώθηση ενός κεφαλαίου της Τουρκίας. Διευκρινίζεται ότι το πάγωμα 8 διαπραγματευτικών κεφαλαίων της Τουρκίας το 2006, οφείλεται σε απόφαση όλων των κρατών-μελών και όχι σε μονομερή απόφαση της Κυπριακής Κυβέρνησης.

2. Ένας λειτουργός της διεύθυνσης διεύρυνσης αξιώνει με τον πλέον επίσημο τρόπο από την Επιτροπή Εξωτερικών της Ευρωβουλής να διαγράψει από την έκθεση του Σώματος την αναφορά στις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες ως βάση για λύση του Κυπριακού. Ο κ. Ζαν Κριστόφ Φιλορί, υπεύθυνος για την Τουρκία στη διεύθυνση διεύρυνσης και στενός συνεργάτης του Όλι Ρεν, άνοιξε ουσιαστικά το δρόμο στο τουρκικό αίτημα για παρεκκλίσεις από τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες. Η μοναδική αντίδραση στην Κύπρο προήλθε από το ΔΗΚΟ, δημιουργώντας την εντύπωση ότι όλοι οι υπόλοιποι, Κυβέρνηση και πολιτικά κόμματα, δεν έχουν κανένα πρόβλημα.

3. Η Βρετανία, η Σουηδία, ο Όλι Ρεν και η ομάδα του, καθώς και κύκλοι της Ευρωβουλής κινούνται για χρονική μετάθεση της αξιολόγησης των ανεκπλήρωτων υποχρεώσεων της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στόχος είναι η αξιολόγηση να μην πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο του 2009, αλλά να μετακινηθεί 1-2 χρόνια αργότερα, με πρόσχημα τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Ο κίνδυνος για την Κυπριακή Κυβέρνηση είναι να μείνει «αγκαλιά» με το Κυπριακό χωρίς μοχλό πίεσης έναντι της Τουρκίας, κάτι πάντως που επί του παρόντος δεν έχει ενεργοποιήσει την Κυπριακή Κυβέρνηση.

Χάνει το «διαβατήριο» ο Ρεν
Η κίνηση της Σλοβενίας να παγώσει 11 κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Κροατίας στερεί το «διαβατήριο» πολιτικής, προσωπικής, ανέλιξης του Επιτρόπου Όλι Ρεν, ο οποίος προσέβλεπε να αξιοποιήσει την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. Ο κ. Ρεν ανέμενε ότι η ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Κροατίας θα λάμβανε χώρα στα τέλη του 2009, κάτι που τίθεται πλέον εν αμφιβόλω. Κύκλοι στη Λιουμπλιάνα αντιλαμβάνονται την «αγωνία» του κ. Ρεν, δεδομένου ότι ο Φινλανδός αξιωματούχος οραματίζεται να αναρριχηθεί στη θέση του πρώτου Υπουργού Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και μόνο η «μισή» Κυβέρνηση της χώρας του τον στηρίζει προς αυτή την κατεύθυνση.

Έγκυρη πηγή στη Λιουμπλιάνα έλεγε στον «Φ» ότι «ο κ. Ρεν θα πρέπει μάλλον να εναποθέσει τις ελπίδες του σε μια ενδεχόμενη ένταξη της Ισλανδίας στην Ε.Ε. με συνοπτικές διαδικασίες», υπογραμμίζοντας ότι «η Σλοβενία, σε επίπεδο Κυβέρνησης αλλά και αντιπολίτευσης δεν είναι διατεθειμένη να ανάψει πράσινο φως για την ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Κροατίας εάν προηγουμένως δεν υπάρχει επίλυση των διμερών διαφορών, οι οποίες θίγουν ζωτικά συμφέροντα της Λιουμπλιάνα».


Η αντιπαράθεση με την Κροατία
Διασυνοριακές διαφορές σε χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές αποτελούν το βασικό λόγο για τον οποίο η Σλοβενία επικαλέστηκε «εθνικό συμφέρον» και μπλόκαρε 11 συνολικά διαπραγματευτικά κεφάλαια της Κροατίας (9 για άνοιγμα και 2 για κλείσιμο), θέτοντας ουσιαστικά εν αμφιβόλω την ολοκλήρωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της χώρας.

Η απόφαση της Σλοβενικής Κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζεται και από την αντιπολίτευση, λήφθηκε μετά την υποβολή χαρτών εκ μέρους της Κροατίας στο πλαίσιο των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων. Οι χάρτες απεικόνιζαν θαλάσσιες και χερσαίες περιοχές στον κόλπο Πιράν και κρίθηκε από τη Κυβέρνηση της Λιουμπλιάνα ότι ενδεχόμενη έγκρισή τους θα δημιουργούσε τετελεσμένα, αφήνοντας μεταξύ άλλων, τη Σλοβενία χωρίς πρόσβαση σε διεθνή θαλάσσια ύδατα.

Ως εκ τούτου, η Σλοβενία αποφάσισε να παγώσει ουσιαστικά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Κροατίας, προκειμένου να εξασφαλίσει τη διασφάλιση των εθνικών της συμφερόντων.

Η Σλοβενική Κυβέρνηση προσκάλεσε μικρή ομάδα δημοσιογράφων, μεταξύ των οποίων και τον «Φ», οι οποίοι επισκέφθηκαν το επίμαχο σημείο στην Αδριατική και εν συνεχεία έγιναν δεκτοί και συνομίλησαν με τον Πρόεδρο, τον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Εξωτερικών της χώρας.

Αυτό που προκύπτει εμφανώς, είναι ότι η Σλοβενία τηρεί χαμηλούς τόνους και επενδύει στην πρωτοβουλία της Κομισιόν για διαμεσολάβηση. Όπως μάλιστα ξεκαθάρισε ο Πρωθυπουργός Μπόρουτ Πάχορ, εάν η διμερής διασυνοριακή διαφορά δεν επιλυθεί, τότε το Κοινοβούλιο της χώρας του δεν θα είναι σε θέση να εγκρίνει την ένταξη της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε κάθε περίπτωση, η Σλοβενία δεν σκέφτεται καν να προσφύγει στη Χάγη κατά της Κροατίας, αναγνωρίζοντας προφανώς ότι «το Ζάγκρεμπ έχει καλύτερη νομική υπόθεση» και πιθανότατα μια τέτοια κίνηση να αποτελέσει μπούμερανγκ κατά της Λιουμπλιάνα.