ΕΔΩ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ, ΕΚΕΙ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ;;;

Άλλοι λένε ότι ήταν άρρωστος και κλείστηκε στο Ιπποκράτειο για περίθαλψη, ενώ άλλοι λένε πως ήταν στο προεδρικό και δούλευε σκληρά για το Κυπριακό μας πρόβλημα. Έλα όμως που δεν ήταν ούτε άρρωστος, αλλά ούτε στο προεδρικό...αντιθέτως ο Πρόεδρος τους χαίρει άκρας υγείας και έχει και χρόνο για να παρακολουθεί ποδόσφαιρο. Μάλιστα φίλες και φίλοι μου, ο κ. Δημήτρης βρέθηκε μετα βαϊων και κλάδων στο γήπεδο για να απολαύσει την ομάδα του και μάλιστα σε επίσημο Ευρωπαϊκο παιχνίδι. Λέτε να μην έπιασε το μήνυμα πως δεν είναι πλέον Γ.Γ. του ΑΚΕΛ αλλά πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας; Ή μήπως το πήρε και σκοπεύει να ρθει στις 31 του μήνα για να παρακολουθήσει και το δικό μας παιχνίδι; Υπομονή και θα μάθουμε σύντομα...αλλά δε θα στοιχημάτιζα υπέρ τέτοιου ενδεχόμενου...


Όπως και να 'χει, αυτό που έχει σημασία είναι το πού θα έπρεπε να ήταν ο κ. Χριστόφιας...και όχι που κατέληξε...βλέπετε την ίδια μέρα ο Πρόεδρος τους ήταν ο επίτιμος καλεσμένος στην εκδήλωση τιμής για τον μοναδικό επιζώντα της επιχείρησης «Νοράτλας», κ. Θανάση Ζαφειρίου. Μια επιχείρηση η οποία ήταν η αποστολή στην Κύπρο από την Ελλάδα τα μεσάνυχτα της 21ης Ιουλίου 300 καταδρομέων με τα μεταγωγικά αεροπλάνα Νοράτλας, για να ενισχύσουν τον αγώνα των Κυπρίων ενάντια στην τουρκική εισβολή. Κατά την επιχείρηση αυτή το ένα από τα τέσσερα αεροπλάνα καταρρίφθηκε από δικά μας πυρά με αποτέλεσμα να χάσουν την ζωή τους όλα τα αδέλφια μας εκτός από τον κ. Θανάση Ζαφειρίου.

Ο Πρόεδρος τους όμως δεν μπορούσε να παρευρεθεί και αντί αυτού έστειλε την ομιλία του για να την διάβασει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος...και γιατί δεν μπορούσε να πάει;

ΕΠΕΙΔΗ ΗΤΑΝ ΜΑΠΠΑ...

ΕΤΣΙ ΑΠΛΑ..

Cypriot Protest at Turkish Embassy

Sunday, July 20, 2008, 2 p.m.-5 p.m
Turkish Embassy, 2525 Massachusetts Ave., NW,Washington, DC

Cypriots, and their friends will bedemonstrating outside the Turkish Embassy inWashington DC to demand that Turkey¹s brutalthirty-four years of illegal Turkish military invasionand ongoing military-occupation with use of napalm andAmerican-made bombs aircraft and weapons that beganon July 20, 1974, [34 years ago] end now.

The Turkish Government is one of the mostrepressive regimes in the world. Greeks, as well asArmenians and Assyrians are denied basic human rightsincluding the right to freedom of expression andfreedom of religion. Following the early TwentiethCentury Crime of Genocide Against Greeks and Armeniansthe Turkish State has continued its genocidal policiesby targeting Kurdish civilians and villages, denyingGreek and Armenian and Assyrian Genocide , settlingCyprus with illegal Turkish settlers , andperpetrating cultural genocide by destroying OrthodoxChristian Holy sites in Cyprus.

The Cyprus Action Network of America (CANA)
www.cyprusactionnetwork.org

TOP SECRET 4398 WASHINGTON DC 0416222 ACTION K-12 R 413172 MAY 74 (Μάιος 1974)

FM SECSTATE WASHDC 5954 (Από Υπουργείο Εξωτερικών, Ουάσιγκτον)
TO AMEMBASSY NICOSIA (Προς Αμερικανική Πρεσβεία στη Λευκωσία)
TOPSEC WASHDC 4398 (Άκρως Απόρρητον)

SUBJECT: FINAL CURE (Θέμα: Τελική Θεραπεία)
H PASS: AMBASSADOR/COS MF (Να επιδοθει στον πρέσβη)

THERE: YOU WILL PROCEED TO THE FINAL CURE OF THE ARCHIBISHOP MAKARIOS.
(Εντολή: Θα προχωρήσεις στην τελική <<θεραπεία>> του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου)

THE FINAL CURE IS A DECISION OF THE NATIONAL SECURITY COUNCIL /PRM-42
(Η τελική <<θεραπεία>> είναι απόφασις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας)

FOLLOW THE SPECIAL DIRECTIONS. (Ακολούθησε τις ειδικές οδηγίες)

KISSINGER (Κίσσιγκερ - Υπουργός Εξωτερικών Η.Π.Α.)




TOP SECRET 6374 (Άκρως Απόρρητον 6374)
WASHINGTON DC 041842 (Ουάσινγκτον 041842)
SUBJECT: AMBASSADOR IN CYPRUS
(Θέμα: Πρεσβευτής στην Κύπρο)

CLEAN THE TABLE OF OUR AMBASSADOR IN CYPRUS.
(Καθάρισε το τραπέζι του πρεσβευτή μας στην Κύπρο)

THE CLEARING IS A DECISION OF THE NATIONAL SECURITY COUNCIL /PH-36.
(Η εκκαθάριση είναι απόφασις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας)

FOLLOW THE PROGRAM DIRECTLY.
(Ακολούθησε το πρόγραμμα άμεσα)

KISSINGER (Κίσσιγκερ - Υπουργός Εξωτερικών Η.Π.Α.)


TOP SECRET (Άκρως Απόρρητον)
SG/SD/WASHDC-12/S26-D48/JULE74

FROM: SECRETARY GENERAL (Από: Γενικό Γραμματέα ΝΑΤΟ)
TO:SECRETARY OF DEFENCE/WASHDC (Προς: Υπουργό Αμύνης Η.Π.Α)

Subject: Assistant Undersecretary of State Sisco's visit
(Θέμα: Επίσκεψις βοηθού υφυπουργού Υπουργείου Εξωτερικών Σίσκο)

The Assistant Undersecretary of State Sisco's visit to the Alliance, showed the decision of the American government to finish the Cyprus problem.
(Η επίσκεψις του υφυπουργού Εξωτερικών στην συμμαχία, έδειξε την απόφαση της Αμερικανικής κυβέρνησης να τελειώσει το Κυπριακό πρόβλημα)

We agreed with Mr. Sisco for supporting the Turkish army during the landing, as well as, in the violent expulsion of Makarios.
(Συμφωνήσαμε με τον Κο. Σίσκο στην υποστήριξη του Τουρκικού στρατού κατά την απόβαση, καθώς επίσης, στην βίαιη απομάκρυνση του Μακαρίου)

Joseph Luns (Ιωσήφ Λουνς)
Secretary General of NATO (Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ)




Απόσπασμα Βρετανικής εφημερίδας από τις μέρες της τουρκικής εισβολής στη Κύπρο…

“My fiance and six men were shot dead. The Turkish soldiers laughed at me and then I was raped.”
GREEK CYPRIOT GIRL AGED 20

“The Turkish soldiers cut off my father's hands and legs. Then they shot him while I watched.”
GREEK CYPRIOT WOMAN AGED 32

“They shot the men. My friend's wife said 'Why should I live without my husband?' A soldier shot her in the head.”
GREEK CYPRIOT FARMER AGED 51

“But they laughed at me and threw the baby to the ground. I was then raped and I fainted soon after. When I came to my senses I saw 15 other soldiers standing round watching. The first soldier was taking off my watch and engagement ring. Others were going to rape me.”
GREEK CYPRIOT WOMAN AGED 28


Τα σχόλια είναι περιττά για τα αγγλοαμερικανικά σχέδια. Τα πιο πάνω στοιχεία αποτελούν αδιάψευστα αποδεικτικά στοιχεία για τις βρώμικες τους ενέργειες εις βάρος μας.
Οι μεγαλύτεροι τρομοκράτες στον πλανήτη μας είναι αυτοί που υποτίθεται μάχονται εναντίον αυτού του εφευρήματος τους.

Aπειλή Γρίβα, τσεχικά όπλα, «αναλώσιμος» Mακάριος

Mακάριος και Γρίβας, με παριστάμενο και τον Γλαύκο Kληρίδη, κατά τη διάρκεια επίσκεψής τους στην Aθήνα, επί κυβερνήσεων «αποστατών».

Στις αρχές του 1972, η υπηρεσία Nότιας Eυρώπης του βρετανικού υπουργείου των Eξωτερικών εκτιμούσε πως ο στρατηγός Γρίβας που είχε επιστρέψει μυστικά στην Kύπρο, παρά τις δημόσιες δηλώσεις του, πίστευε πως η Eνωση δεν θα ήταν δυνατό να επιτευχθεί αν πρώτα δεν υπήρξε συμφωνία με τους Tούρκους που να προέβλεπε ορισμένες «εδαφικές παραχωρήσεις» προς την τουρκική πλευρά. Παράλληλα, στο Φόρεϊν Oφις επικρατούσε η άποψη ότι ενδεχόμενη πραξικοπηματική ενέργεια κατά του Aρχιεπισκόπου Mακαρίου, της οποίας θα ηγείτο ο Γρίβας Διγενής θα είχε ως αποτέλεσμα τη διχοτόμηση της Kύπρου. Σημειώνουμε ότι από τα έγγραφα του βρετανικού υπουργείου των Eξωτερικών γίνεται σαφές ότι ο Γρίβας όντας στην Kύπρο –«άφαντος για τις κυπριακές αρχές»– είχε στείλει μυστικό μήνυμα στην κυβέρνηση Xιθ όπου εξηγούσε τις προθέσεις του (απόρρητη έκθεση προς τον υφυπουργό των Eξωτερικών σερ Tόμας Mπράιμλο, 27 Iανουαρίου 1972) (FCO.9.1495).

O Kληρίδης

Στις 2 Φεβρουαρίου 1972, ο πρόεδρος της Kυπριακής Bουλής Γλαύκος Kληρίδης συναντήθηκε με τον πρώτο Γραμματέα της βρετανικής πρεσβείας στη Λευκωσία, Nτέιβιντ Mπίτι. Στη συνάντηση εκείνη ο Kληρίδης αναρωτιέται – «μέχρι ποιο βαθμό η ελληνική κυβέρνηση καθοδηγεί τον Γρίβα». O Kληρίδης συμφωνεί ότι ήταν απίθανο η επιστροφή του στρατηγού στο νησί να ήταν «εν γνώσει του πρωθυπουργού», από την άλλη μεριά εκτιμά ότι ο Γρίβας επέστρεψε μυστικά στην Kύπρο – «έχοντας την υποστήριξη ορισμένων στους κόλπους της χούντας».

Eξάλλου, στη συνομιλία του με τον Bρετανό αξιωματούχο, ο πρόεδρος της Kυπριακής Bουλής συμφωνεί ότι εφόσον συνεχίζονται οι διακοινοτικές συνομιλίες – «ο Γρίβας είναι απίθανο ότι θα αναλάβει δράση». Στην περίπτωση, όμως, που οι συνομιλίες αυτές κατέληγαν σε αδιέξοδο τότε – «ο Γρίβας θα μπορούσε να ενεργήσει» (3 Φεβρουαρίου 1972, FCO.9.1495).

Tον Iούνιο του 1972, ο Bρετανός πρέσβης στην Aθήνα σερ Pόμπιν Xούπερ σπεύδει να ειδοποιήσει το Φόρεϊν Oφις ότι ο Eυάγγελος Aβέρωφ σύμφωνα με –«έγκυρες πληροφορίες»– εκτιμούσε πως ο Γρίβας είχε έρθει σε συνεννόηση με τους οπαδούς του Γεωρκάτζη με στόχο τη δολοφονία του Aρχιεπισκόπου. «O Aβέρωφ γνωρίζει καλά τον Γρίβα και πιστεύει ότι είναι στον χαρακτήρα του να θέλει τη δολοφονία του Mακαρίου, ιδίως μετά τη διακοπή των επαφών που είχε με τον Aρχιεπίσκοπο και την πικρία που αισθάνεται έναντι του Παπαδόπουλου», γράφει ο Xούπερ. Στη συνάντησή του εκείνη με τον Bρετανό πρέσβη, ο πρώην υπουργός των Eξωτερικών της Eλλάδας θεωρούσε ότι –«για τον Γρίβα, όπως έχουν εξελιχθεί οι σχέσεις μεταξύ των κυβερνήσεων της Eλλάδας και της Tουρκίας, η δολοφονία του Mακαρίου ήταν η μόνη λύση με την οποία αυτός θα μπορούσε να πετύχει τον σκοπό της ζωής του, δηλ. την Eνωση». O Eυάγγελος Aβέρωφ υπογραμμίζει στον Xούπερ ότι ενδεχόμενη δολοφονία του Aρχιεπισκόπου θα είχε ολέθριες συνέπειες για την Kύπρο (10 Iουνίου 1972, FCO.9.1495).

Στα τέλη του 1972, η βρετανική πρεσβεία στη Λευκωσία είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι – «το πλέον θετικό βήμα που θα μπορούσε να πάρει η ελληνική κυβέρνηση στο θέμα της Kύπρου θα ήταν να επιδιώξει την επάνοδο του Γρίβα στην Eλλάδα» (6 Δεκεμβρίου 1972, FCO.9.1494).

Tα όπλα

Στις 21 Iανουαρίου 1972, ένα φορτίο τσεχοσλοβακικών όπλων (278 τόννοι, 10.000 κασόνια), που είχε παραγγείλει ο Mακάριος μετά την επίσκεψή του στη Mόσχα τον προηγούμενο Iούνιο, φθάνει στην Kύπρο. H αξία τους υπολογίζεται από ένα έως δύο εκατομμύρια λίρες. Tα όπλα δεν προορίζονταν για την επίσημη Eθνική Φρουρά, αλλά για το πρόσφατα σχηματισμένο Eφεδρικό Σώμα, στο οποίο ο Mακάριος είχε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.

Tο καθεστώς των συνταγματαρχών θορυβείται. Aποφασίζει να ζητήσει από τον Aρχιεπίσκοπο να παραδώσει τα όπλα στην Eιρηνευτική Δύναμη των Hνωμένων Eθνών στην Kύπρο (UNFICYP) και να προχωρήσει σε ριζικό ανασχηματισμό της κυβέρνησής του. Στις 11 Φεβρουαρίου 1972 και παρά την αντίθετη γνώμη των Aμερικανών, ο υφυπουργός των Eξωτερικών της χούντας K. Παναγιωτάκος επιδίδει στον Mακάριο διπλωματική διακοίνωση του Παπαδόπουλου, την οποία ο Aρχιεπίσκοπος απορρίπτει.

«H κατάσταση όπως εξελίσσεται έχει όλα τα συστατικά μιας κρίσεως πρώτου βαθμού», σημειώνει στον Bρετανό πρέσβη στην Oυάσιγκτον, ο Aμερικανός υφυπουργός των Eξωτερικών Tζόζεφ Σίσκο. «Aν ο Mακάριος δεν ανταποκριθεί, κάτι για το οποίο είμαστε βέβαιοι, δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ότι αυτοί (οι συνταγματάρχες) θα επιδιώξουν να εξαναγκάσουν την κυπριακή κυβέρνηση να αποδεχθεί το αίτημά τους, προσφεύγοντας στη βία», εκτιμά ο Σίσκο. O Aμερικανός υφυπουργός των Eξωτερικών θεωρούσε πιθανό «κάποιο συμβιβασμό» μεταξύ της Aθήνας και της Λευκωσίας, αν ο Mακάριος παρέδιδε τα όπλα στα H.E., με αντάλλαγμα την υπόσχεση από πλευράς χούντας για ανάκληση του Γρίβα από την Kύπρο (13 Φεβρουαρίου 1972, FCO 9.1507).

Tη χρονιά εκείνη, λόγω της κρίσης που είχε σχέση με τα όπλα από την Tσεχοσλοβακία, η βρετανική πρεσβεία στη Λευκωσία θεωρούσε πολύ πιθανή την ανατροπή του Mακαρίου και το ενδεχόμενο ο Aρχιεπίσκοπος να ζητούσε πολιτικό άσυλο στη Bρετανία. «Θεωρώ ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να δώσουμε άσυλο στον Aρχιεπίσκοπο και να φροντίσουμε για την ασφάλειά του και παράλληλα για την αναχώρησή του από την Kύπρο το συντομότερο δυνατό», υπογραμμίζει στο Φόρεϊν Oφις ο πρέσβης της Bρετανίας στη Λευκωσία Pόμπερτ Eντμοντς (11 Φεβρουαρίου 1972, FCO 9.1507).

«Iστορική ευθύνη»

Πριν επιδώσει ο Παναγιωτάκος τη διακοίνωση της Aθήνας στον Mακάριο, ο Παπαδόπουλος επισημαίνει στον Aμερικανό πρέσβη Xένρι Tάσκα – «τα δικαιώματα της ελληνικής κυβέρνησης στην Kύπρο, σύμφωνα με τις συνθήκες και τις υποχρεώσεις της έναντι του ελληνισμού». O Παπαδόπουλος εκτιμούσε ότι η κυβέρνησή του είχε «ιστορική ευθύνη και αποστολή» και ότι οι ενέργειές της δεν θα έπρεπε να θεωρηθούν ως επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Kυπριακής Δημοκρατίας. Aν η ελληνική κυβέρνηση δεν ενεργούσε, υπήρχε περίπτωση η Tουρκία να επεδίωκε την αποκατάσταση της ισορροπίας δυνάμεων στην Kύπρο με την αποστολή όπλων στο νησί. «H κυβέρνηση έχει ενδείξεις ότι υπάρχει κίνδυνος τα πράγματα να εξελιχθούν προς αυτήν την κατεύθυνση και έχει πληροφορίες ότι οι Tούρκοι στρατιωτικοί στο ζήτημα των όπλων από την Tσεχοσλοβακία πρόκειται να ακολουθήσουν πολύ σκληρή γραμμή», τονίζει ο Παπαδόπουλος στον Tάσκα (11 Φεβρουαρίου, 1972 FCO 9.1507).

O Mακάριος

Tο 1972, το Φόρεϊν Oφις εκτιμούσε ότι το καθεστώς της 21ης Aπριλίου «θα συνεχίσει να επιδιώκει έναν πρόωρο διακανονισμό του Kυπριακού». Δεν υπήρχε όμως καμία βεβαιότητα για το πώς η χούντα θα επιτύγχανε τη λύση του προβλήματος. Γράφουν οι αξιωματούχοι του βρετανικού υπουργείου των Eξωτερικών: «Aν υποθέσουμε ότι η Tουρκία θα συμφωνήσει, η ελληνική κυβέρνηση διαθέτει τα μέσα για την ανατροπή του Mακαρίου με τη βία. Aπό την άλλη πλευρά υπάρχουν σοβαροί περιορισμοί για την ανάληψη δράσης προς αυτήν την κατεύθυνση. Tους περιορισμούς αυτούς το καθεστώς φαίνεται ότι τους αντιλαμβάνεται. Kατά πάσα πιθανότητα, λοιπόν, για το εγγύς μέλλον τουλάχιστον, η ελληνική κυβέρνηση θα προσπαθήσει να διατηρήσει μια ανεκτή σχέση με τον Aρχιεπίσκοπο. Aπό την άλλη μεριά η κυβέρνηση φαίνεται να είναι έτοιμη με την πρώτη ευκαιρία να τον ξεφορτωθεί. H επανάληψη των διακοινοτικών συνομιλιών, πάνω σε διευρυμένη βάση, επέτρεψε στις κυβερνήσεις της Eλλάδος και της Kύπρου να γεφυρώσουν εν μέρει τις διαφορές τους. Oι συνομιλίες αυτές θα πρέπει να αποτελέσουν προσοδοφόρο έδαφος για τις προσπάθειες που καταβάλλει η ελληνική κυβέρνηση, ώστε ο Mακάριος να πεισθεί και να συμβιβασθεί στη διένεξη για το Σύνταγμα. Eν τούτοις αυτές οι προσπάθειες είναι απίθανο να καταλήξουν σε κάποιο αποτέλεσμα» (Aπόρρητη έκθεση του Φόρεϊν Oφις για τις ελληνοβρετανικές σχέσεις μετά τη σύσκεψη της 6ης Σεπτεμβρίου. Παρών στη σύσκεψη ήταν και ο πρέσβης της Bρετανίας στην Aθήνα σερ Pόμπιν Xούπερ – FCO.9.1527).

Από την αποστασία στο πραξικόπημα

Ο Ελληνοαμερικανός Τζον Πάπας ήταν ο δίαυλος

της Ουάσιγκτον με την ελληνική ΚΥΠ

του ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ

Εκατοντάδες έγγραφα της αμερικανικής κυβέρνησης, τα οποία μπορούν να μελετήσουν οι ερευνητές στα Εθνικά Αρχεία των Ην. Πολιτειών, ρίχνουν σιγά-σιγά φως στην ιστορία της αποστασίας και του εξαναγκασμού σε παραίτηση του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου. Παρά την άρνηση της CIA να παραδώσει σειρά ντοκουμέντων, που χαρακτηρίζονται ακόμα άκρως απόρρητα, οι ερευνητές εντατικοποίησαν τις προσπάθειές τους και συνεχίζουν την συλλογή πληροφοριών, ελπίζοντας σύντομα να δώσουν την τελική απάντηση στο μείζον ερώτημα, που απασχολεί τους ιστορικούς και τον ελληνικό λαό, για το εάν δόθηκε οικονομική βοήθεια, σε αυτούς που συναίνεσαν στην σύμπτηξη μετώπου εναντίον του τότε πρωθυπουργού.

Και στην περίπτωση αυτή, έπαιξε σημαντικότατο ρόλο ο Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας Τομ Πάππας, ο οποίος ήταν και ο ταμίας της «επιχείρησης αποστασίας». Στην διάρκεια της δικτατορίας, ο Πάππας, αποτέλεσε και τον οικονομικό δίαυλο της Ουάσιγκτον με την ελληνική ΚΥΠ. Ηταν γνωστός και ως η «φιλιππινέζα» των Ελληνοαμερικανών πρακτόρων της CIA, που ουσιαστικά διοικούσαν την Ελλάδα.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Πάππας συνεργαζόταν με ένα Ελληνα εκδότη εφημερίδας, ο οποίος έχει πεθάνει, και ένα Ελληνα επιχειρηματία, το όνομα του οποίου οι ερευνητές έχουν συναντήσει μερικές φορές στα αρχεία, σε υποθέσεις που αφορούσαν και την Κύπρο. Ενα παράδειγμα, είναι το τηλεγράφημα 595 της αμερικανικής πρεσβείας, ημερομηνίας 8 Απριλίου 1974, με αποδέκτη τον Χένρι Κίσιγκερ, στο οποίο ο Ελληνας επιχειρηματίας κατονομάζεται ως ο υπεύθυνος των οικονομικών της ΕΟΚΑ Β'. Ο «Φιλελεύθερος» παρουσιάζει σήμερα ένα τηλεγράφημα, που έστειλε από την Αθήνα ο Αμερικανός διπλωμάτης Norbert Anschuetz, στον προϊστάμενό του στο Στέϊτ Ντιπάρτμεντ.

Αποτελεί την περιγραφή της κατάστασης πριν επέλθει το τέλος της κυβέρνησης Παπανδρέου, και μία προσπάθεια να δικαιολογηθεί το επερχόμενο πολιτικό έγκλημα: Αθήνα 18 Ιουνίου 1965 Τις τελευταίες μερικές εβδομάδες, η παρούσα κυβέρνηση εισήλθε σε νέα φάση «αδιαθεσίας», από την οποία ταλανίζεται τουλάχιστον για έξι μήνες. Ως αποτέλεσμα της διαμάχης για την οργάνωση «Ασπίδα», και της πιθανολογούμενης ανάμειξης του υιού του πρωθυπουργού, της διαμάχης για τις έρευνες που αφορούν την ΔΕΗ και οι οποίες απειλούν να φέρουν ενώπιον της δικαιοσύνης τον πρώην πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και πρώην υπουργούς της ΕΡΕ, και του σάλου για το σαμποτάζ στρατιωτικών οχημάτων στην Θράκη (όπως αναφέρεται στο τηλεγράφημα 1833 της 13ης Ιουνίου), έχουν προκύψει ερωτηματικά για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της κυβέρνησης του Παπανδρέου.

Βασικά η κυβέρνηση (Παπανδρέου) πληρώνει τώρα για τα συσσωρευμένα λάθη της, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Οι ταχυδακτυλουργικές πράξεις του πρωθυπουργού, ο οποίος έπαιζε την μία φατρία εναντίον της άλλης, που τον εξυπηρέτησαν πολύ καλά τους πρώτους μήνες για να διατηρήσει ενωμένο το κόμμα, φαίνεται να καταρρέουν, καθώς αυξάνεται δραματικά η κριτική για τις ηγετικές ικανότητες του. Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος, ο οποίος αποτελούσε πολύτιμο όπλο για να σφυροκοπά περιοδικές ανταρσίες που συσσωρεύτηκαν στην διάρκεια του 1964, ασκούν τώρα κριτική στον Παπανδρέου. Η συσσωρευμένη αγανάκτηση για τον Ανδρέα και τις δραστηριότητές του αποτελεί σίγουρα μεγάλη αιτία για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πρωθυπουργός. Τόσο η αριστερά, όσο και η δεξιά πτέρυγα της Ενωσης Κέντρου δεν είναι ικανοποιημένες με την κωλυσιεργία του πρωθυπουργού.

Οι συντηρητικοί, που ανησυχούσαν για την επιεική συμπεριφορά αναφορικά με την συνεργασία με την αριστερά είναι τώρα αναστατωμένοι για την αποδοχή εκ μέρους του πρωθυπουργού της ανάμειξης του στρατού στην κομματική πολιτική. Από την άλλη πλευρά, το αριστερό κόμμα, που είναι έντονα επικριτικό για τις θεωρούμενες ενέργειες του Παπανδρέου να εξευμενίσει το παλάτι, είναι τώρα πικραμένο από την απόφαση του πρωθυπουργού να επιτρέψει την παραγραφή της υπόθεσης της ΔΕΗ. Η άκρα αριστερά ανέμενε με έντονη προσδοκία να τοποθετήσει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στο σκαμνί.

Η πράξη του πρωθυπουργού, αφού αύξησε τις ελπίδες της αριστεράς από τον Φεβρουάριο, υφάρπασε την προοπτική αυτή την τελευταία στιγμή. Οπως υπογράμμισε η φιλοκυβερνητική Ελευθερία την περασμένη Κυριακή (τηλεγράφημα 1847, ημερομηνίας 15 Ιουνίου), ο τρόπος με τον οποίο εκμεταλλεύθηκε την υπόθεση της ΔΕΗ, «δεν ήταν ούτε σοβαρός, ούτε ανδρείκιος». Σημαντικά στοιχεία μέσα στο κόμμα, συμπεριλαμβανομένων δύο φιλοκυβερνητικών εφημερίδων, αυτό το διάστημα κτυπούν τον πρωθυπουργό για την αποτυχία του να δώσει την απαιτούμενη προσοχή στα αιτήματά τους για απομάκρυνση του σημερινού αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγού Γεννηματά και να εφαρμόσει γενική εκκαθάριση της αποκαλούμενης ακροδεξιάς «χούντας».

Μεταδόθηκε ότι ο πρωθυπουργός υποσχέθηκε στο παλάτι τον περασμένο Φεβρουάριο ότι δεν θα κάνει οποιεσδήποτε αλλαγές στα υψηλά κλιμάκια του στρατού πριν από το τέλος του χρόνου (τηλεγράφημα Α739 της 16 Μαρτίου 1965). Επιπρόσθετα, ο διευθυντής της Ελευθερίας Κόκκας, είπε σε ένα διπλωμάτη της πρεσβείας ότι ο πρωθυπουργός είναι καταϋποχρεωμένος στον Γεννηματά για την βοήθεια του να κρατήσει έξω από την έκθεση του Σίμου, το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου για την υπόθεση «Ασπίδα» (Τηλεγράφημα Α1014 της 12ης Ιουνίου 1965). Ο στρατός, ο οποίος από την αρχή δεν έδειξε ενθουσιασμό για την διακυβέρνηση από τον Παπανδρέου, είναι ευρύτατα απογοητευμένος με την κυβέρνησή του.

Το πρώτο πραγματικό τράνταγμα, ήρθε με την δημοσίευση του αποκαλούμενου Επιχειρηματικού Σχεδίου Περικλής, τον Φεβρουάριο, στο οποίο, παρά την οδύνη της στρατιωτικής ηγεσίας, ο πρωθυπουργός χρησιμοποίησε τον στρατηγό Λουκάκη ως το πρόσωπο-κλειδί στην προσπάθειά του να εμπλέξει τον στρατό σε κομματική πολιτική δραστηριότητα και να τον κατηγορήσει ότι βοήθησε την ΕΡΕ στην εκλογική καμπάνια του 1961. Τώρα, η υπόθεση Ασπίδα έχει υπονομεύσει περαιτέρω το κύρος του πρωθυπουργού στους ανώτερους αξιωματικούς. Επιπρόσθετα, ο υπουργός Αμυνας Γαρουφαλιάς, που εθεωρείτο συντηρητικό στοιχείο στο υπουργικό συμβούλιο, έδειξε απαράδεκτη επιθυμία να προσαρμοστεί σε ένα βαθμό στο παιγνίδι του πρωθυπουργού. Ετοιμάζουν ανατροπή της εκλελεγμένης Κυβέρνησης

Είναι χαρακτηριστικό του σημερινού πολιτικού κλίματος η ύπαρξη φημών που ομιλούσαν για πιθανή στρατιωτική κίνηση εναντίον της κυβέρνησης Παπανδρέου, από την άκρα αριστερά. Ο υπουργός Εσωτερικών Τσιριμώκος είπε σε αξιωματούχο της πρεσβείας ότι και ο ίδιος είναι ανήσυχος γι' αυτές τις φήμες. Παρά το γεγονός ότι ανώτεροι στρατιωτικοί δεν έδωσαν καμία ένδειξη για τέτοιο ενδεχόμενο, πρόσφατα ένας αριθμός εξ αυτών εξέφρασε ανησυχία για την παρούσα πολιτική κατάσταση.

Ο συνταξιούχος στρατηγός Σακελλαρίου, που εξεδιώχθη πέρυσι από τη θέση του αρχηγού στρατού, δήλωσε ανοικτά, την περασμένη εβδομάδα, σε αξιωματούχους της πρεσβείας ότι απαιτείται η ανατροπή του Παπανδρέου πριν να οδηγήσει τη χώρα στην καταστροφή. Σίγουρα η ηγεσία του στρατού αντιτίθεται ισχυρά στον Ανδρέα Παπανδρέου, τον οποίο κατατάσσει στους συμπαθόντες την αριστερά και ο οποίος θα οδηγήσει την Ελλάδα εκτός του δυτικού στρατοπέδου, εάν ποτέ αναλάβει την εξουσία. Παρ' όλα αυτά, απ'όλες τις ενδείξεις η πιθανότητα πραξικοπήματος παραμένει ως φήμη, παρά την δημιουργία ανησυχίας στους πολιτικούς κύκλους.

Πριν η στρατιωτική ηγεσία επιχειρήσει τέτοιο βήμα, πρέπει οποσδήποτε να ζητήσει την έγκριση του Παλατιού. Εκνευρισμός στο Παλάτι Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Βασιλιάς είναι διατεθειμένος να προχωρήσει αυτή τη στιγμή σε μία αμφιλεγόμενη νομικά λύση, παρά το γεγονός ότι είναι δέκτης αντιπαπανδρεϊκής προπαγάνδας από διάφορους ακροδεξιούς. Το Παλάτι είναι χωρίς συζήτηση εκνευρισμένο από την αποκάλυψη της υπόθεσης Ασπίδα» που αντιπροσωπεύει βασικά αντιμοναρχικά στοιχεία μέσα στις ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε κρίσιμες στιγμές από τους αρχηγούς τους ως ένα εργαλείο πολιτικής και στρατιωτικής πίεσης εναντίον του θρόνου. Παρ' όλα αυτά, ο Βασιλιάς είναι ενήμερος ότι ο Παπανδρέου είναι ακόμα δημοφιλής στη χώρα, ειδικά σε αγροτικές περιοχές. Ο Βασιλιάς είναι γνώστης των κινδύνων για την μοναρχία, από ένα αγώνα, αυτή την στιγμή, εναντίον του πρωθυπουργού, ο οποίος ακόμα υποστηρίζεται από τις μάζες. Απειλείται η κυβέρνηση Γεώργιου Παπανδρέου Υπάρχει πάντα η πιθανότητα ότι σημαντικότατο τμήμα του κόμματος, ίσως αποσύρει ξαφνικά την υποστήριξή του από την κυβέρνηση και αυτό θα φέρει την πτώση του Παπανδρέου.

Μεγάλο εμπόδιο γι' αυτή την κίνηση αποτελεί το γεγονός της συνεχιζόμενης λαίκής υποστήριξης του Παπανδρέου, ο γενικός φόβος για νέες εκλογές και η ανικανότητα ποικίλων διισταμένων στοιχείων μέσα στην Ενωση Κέντρου να συμφωνήσουν για τον αντικαταστάτη του πρωθυπουργού. Ο υπουργός Οικονομικών Μητσοτάκης αναγνωρίζεται ως ο πλέον δυναμικός στο υπουργικό συμβούλιο αλλά έχει το μειονέκτημα της αδιάλλακτης αντιπολίτευσης εκ μέρους των φιλελευθέρων (liberals) μέσα στο κόμμα.

Πιό πιθανή εκλογή είναι αυτή του αναπληρωτή πρωθυπουργού Στεφανόπουλου, ο οποίος αν και δεν χαίρει μεγάλης εκτίμησης, έχει λίγους πραγματικούς εχθρούς, ενώ το προχωρημένο της ηλικίας του τον κάνει πιό αποδεκτό από άλλους φιλόδοξους ηγέτες. Μερικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι τέτοια απόπειρα ίσως γίνει το φθινόπωρο, όταν ξεσπάσει η διαμάχη στο υπουργικό συμβούλιο για την οικονομική πολιτική, και ειδικά της υποστήριξης στις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Οι αντιπαπανδρεϊκές δυνάμεις στην κυβέρνηση, θα προτιμούσαν να ενεργήσουν πριν καλέσει αιφνίδιες εκλογές ο πρωθυπουργός για να διασφαλίσει νέα εντολή, την στιγμή που η δημοτικότητά του παραμένει υψηλή.

Ο πρωθυπουργός, βεβαίως, δεν θα αντιμετωπίσει την ανταρσία εναντίον του με δεμένα τα χέρια, και σίγουρα θα πιέσei τον βασιλιά για εκλογές. Εάν ο βασιλιάς αρνηθεί να προχωρήσει σε εκλογές, ο Παπανδρέου ίσως κατεβάσει τον λαό στο δρόμο για να πείσει για το δίκιο του. Εν περιλήψει, μία ανήσυχη ατμόσφαιρα επικρατεί στον ελληνικό πολιτικό κόσμο.

Ο Τύπος της αντιπολίτευσης, εκμεταλλεύεται τα προβλήματα του Παπανδρέου και έχει εντατικοποιήσει τις επιθέσεις του. Αυτές οι επιθέσεις πιθανότατα θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στον Ανδρέα Παπανδρέου που παραμένει ο πιό αδύναμος κρίκος του πρωθυπουργού.Υπό το φως αυτής της τεταμένης ατμόσφαιρας, επιπλέον επεισόδια με την ανάμειξη του στρατού ή των δυνάμεων εθνικής ασφάλειας, είτε είναι πραγματικά είτε σκηνοθετημένα, ίσως πυροδοτήσουν αλληλουχία γεγονότων, τα οποία θα μπορούσαν να απειλήσουν την κυβέρνηση του Παπανδρέου.

Παρ' όλα αυτά, οπλισμένος με την πρόσκαιρη άτρωτη θέση αναφορικά με το ελληνικό εκλογικό σώμα, και την αναμφισβήτητη πολιτική πανουργία, ο Παπανδρέου πιθανότατα να μπορέσει να αντέξει τουλάχιστον μέχρι τους μήνες του καλοκαιριού.

Οι πραγματικοί οργανωτές του πραξικοπήματος

Ασφαλώς δεν είναι κανείς τόσο αφελής, ώστε να πιστέψει πως το πραξικόπημα στην Κύπρο ήταν έργο μόνο της χούντας του Ιωαννίδη και των οργάνων της. Αλλά, ούτε και τα στοιχεία που υπάρχουν συνηγορούν σε κάτι τέτοιο. Αντίθετα, όλα βεβαιώνουν ότι τόσο το πραξικόπημα όσο και ο ΑΤΤΙΛΑΣ που ακολούθησε, αποτελούσαν ένα ενιαίο σχέδιο των Αμερικανών με κύριο στόχο να προωθήσουν δυναμικά την πολιτική που από χρόνια είχαν υιοθετήσει για διχοτομική λύση του Κυπριακού. Ας δούμε όμως το θέμα αναλυτικότερα.

Το δικτατορικό καθεστώς - μαριονέτα των Αθηνών ήταν αδύνατο να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ενέργεια στην Κύπρο, χωρίς να έχει εξασφαλίσει τις στοιχειώδεις εγγυήσεις ότι θα έχει την κάλυψη των Ηνωμένων Πολιτειών.Ο Αντιπτέραρχος Παπανικολάου στην προαναφερόμενη απόρρητη έκθεσή του λέει πως όταν στις 16 Ιουλίου του 1974, μια μέρα δηλαδή μετά το πραξικόπημα, ρώτησε τον Ιωαννίδη για τις επιπτώσεις αυτής της ενέργειας εισέπραξε την εξής απάντηση: "ούτε οι Αμερικανοί ούτε οι Τούρκοι επεθύμουν τον Μακάριον" (Στ. Ψυχάρη: "Τα παρασκήνια της Αλλαγής", Αθήνα 1975, σελ. 276). Αλλά και ο τότε αρχηγός του πολεμικού Ναυτικού Αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, σε δική του έκθεση, υποστηρίζει πως ο Ιωαννίδης τού είχε πει για το πραξικόπημα: "Κύριε αρχηγέ, όταν κάποτε πληροφορηθείτε τα εις χείρας μου στοιχεία και τας ενθαρρύνσεις ας είχον θα με δικαιολογήσητε" (στο ίδιο, σελ. 61). Πιο κατηγορηματικός και πιο σαφής απ' όλους, όμως, είναι ο στρατηγός Μπονάνος, ο οποίος πρωταγωνίστησε στην προετοιμασία και στην εκτέλεση του πραξικοπήματος κι έτσι η μαρτυρία του - αν και επιλεκτική, με αποσιωπήσεις και σκόπιμες συγχύσεις ως προς την ουσία του θέματος - έχει ιδιαίτερη σημασία:

"Πολλάκις - γράφει ο Μπονάνος - ο Ιωαννίδης με διαβεβαίωσεν, ότι οι Τούρκοι δεν πρόκειται να αναμειχθούν, διότι και οι Αμερικανοί είναι υπέρ της ανατροπής του Μακαρίου και θα σταθούν δίπλα μας εις πάσαν περίπτωσιν". Ακόμη ο Μπονάνος αναφέρει πως ο Ιωαννίδης του είχε πει "ότι έχει διαβεβαιώσεις από την CIA πως οι Τούρκοι δε θα επέμβουν".

"Δε γνωρίζω - προσθέτει ο τότε αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων - εάν ο Γκιζίκης είχε τρόπον να διασταυρώνη τας πληροφορίας αυτάς του Ιωαννίδη, εγώ όμως στερούμενος οιασδήποτε σχέσεως με τους Αμερικανούς, δεν τον είχα. Μόνο αι πληροφορίαι του Αρχηγού της ΚΥΠ Σταθόπουλου, που μου εδόθησαν υπό του ιδίου (... ) μου έδωσαν την εντύπωσιν διασταυρώσεως. Αι πληροφορίαι αυταί ήσαν αι εξής:

α. Ο εις Αθήνας αρχηγός του κλιμακίου της CIA, που δε γνωρίζω ποιος ήτο, είπε στον Σταθόπουλον ότι τώρα είναι η κατάλληλη ευκαιρία διά να επέμβωμεν στην Κύπρον, ότι οι Αμερικανοί δε θέλουν τον Μακάριον στην εξουσίαν και "είναι μαζί μας"!

β. Οτι τον επεσκέφθη - τον Σταθόπουλον - ο Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας Τομ Πάππας, ο οποίος του είπεν ότι η κατάστασης με τον Μακάριον πρέπει να εκκαθαρισθή και ότι τώρα είναι η κατάλληλος ευκαιρία. Επίσης του είπε ότι "η Αμερική είναι μαζί μας"" (Στρατηγού Γρ. Μπονάνου: "Η Αλήθεια", σελ. 218).

* * *

Την άμεση εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στο πραξικόπημα της Κύπρου επιβεβαιώνει η ίδια τους η στάση, ειδικότερα από τη στιγμή που αυτό εκδηλώθηκε. Γράφει αναλυτικά ο Λώρενς Στερν:

"Καθ' όλη την πρώτη εβδομάδα της κρίσης, η επίσημη φωνή της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ήταν αυτή του πρεσβευτή Ρόμπερτ Αντερσον, του επί του Τύπου εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην καθημερινή μεσηβρινή από μέρους του ενημέρωση του Τύπου. Ο Αντερσον ήταν ένας φιλικός και επί μακρό ταλαιπωρούμενος γραφειοκράτης, η δουλιά του οποίου ήταν, παρά τις πάρα πολύ επίμονες παρενοχλήσεις των ανακριτών - δημοσιογράφων, να εκφράζει πιστά το γράμμα και το πνεύμα αυτών που ο Κίσιγκερ ήθελε να ειπωθούν, χωρίς να αποκλίνει ούτε ίντζα από τις κατευθυντήριες γραμμές του υπουργού (... ) Τη μέρα του πραξικοπήματος, ο Αντερσον βρέθηκε μπροστά σε μια αίθουσα πλημμυρισμένη από δημοσιογράφους. Περιορίστηκε να δηλώσει απλά και ήρεμα ότι "η πολιτική μας παραμένει η ίδια, υποστηρίζουμε την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου και τις συνταγματικές της διατάξεις και καλούμε τα άλλα κράτη να ακολουθήσουν μια παρόμοια πολιτική". Αμέσως μετά, ο Αντερσον απάντησε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ανέλαβαν οποιεσδήποτε "διαπραγματεύσεις, μυστικές συνομιλίες, τηλεφωνικές συνδιαλέξεις", για να αποτρέψουν το πραξικόπημα.Το πιο σημαντικό ήταν αυτό που οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είπαν εκείνη τη μέρα. Ενώ η ενέργεια των Αθηνών είχε προκαλέσει την κατακραυγή ολόκληρης της Ευρώπης, ο εκπρόσωπος του Κίσιγκερ δεν πρόφερε ούτε μια επικριτική λέξη για την ανάμειξη της Ελλάδας ούτε μια λέξη καταδίκης για την ανακοινωθείσα δολοφονία του Μακαρίου (... )

* * *

Τις πρώτες μέρες, ύστερα από το πραξικόπημα, ο Αντερσον αμυνόμενος, παρέκαμπτε τις ερωτήσεις που αναφέρονταν στο θέμα της αναγνώρισης του καθεστώτος Σαμψών από τις Ηνωμένες Πολιτείες. "Η παρούσα κατάσταση στην Κύπρο δεν είναι σαφής", είπε την Τρίτη 16 Ιουλίου. "Και, κατά την άποψή μας, προς το παρόν, δεν εγείρεται θέμα αναγνώρισης".

"Είναι η κυβέρνηση Μακαρίου κυβέρνηση της Κύπρου αυτή τη στιγμή, όσον αφορά εμάς;" ρώτησε ένας ανταποκριτής.

"Δε θα ήθελα να προβώ σ' οποιοδήποτε σχόλιο".

Στις 17 Ιουλίου: "Ρόμπερτ, ποια κυβέρνηση αναγνωρίζουμε σήμερα; "

"Πάνω σ' αυτό το θέμα, εδώ είπα ότι, επί του παρόντος προσπαθούμε να προβούμε σε εκτίμηση της κατάστασης και δεν υπάρχει θέμα για... προσπαθούμε να αποφασίσουμε για να το θέσω μ' αυτό τον τρόπο"" (Λώρενς Στερν: "Λάθος Αλογο", εκδόσεις ΤΑΜΑΣΟΣ, Λευκωσία 1978, σελ. 143 - 145.

Χαρακτηριστικό της πολιτικής στάσης των Ηνωμένων Πολιτειών γύρω από την κυπριακή τραγωδία - και ενδεικτικό της άμεσης εμπλοκής τους σ' όλη την τραγική εξέλιξη του Ιουλίου 1974 - είναι και το γεγονός ότι ο Κίσιγκερ δέχτηκε συνάντηση με τον Μακάριο στη Νέα Υόρκη, όμως δεν τον δέχτηκε ως πρόεδρο αλλά ως αρχιεπίσκοπο (Ν. Κρανιδιώτη: "Ανοχύρωτη Πολιτεία", Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, τόμος Β, σελ. 431).

"Ενα συμπέρασμα εξάγεται καθαρά - γράφει ο Λώρενς Στερν -, αναφορικά με τις προθέσεις του Κίσιγκερ, αμέσως μετά τη βίαιη ανατροπή της κυβέρνησης Μακαρίου. Ο Κίσιγκερ, αντίθετα με ό,τι συνέβη με την κυβέρνηση Τζόνσον στην περίπτωση της κρίσης του 1964, ήθελε να κάνει όσο το δυνατό λιγότερα: Δεν ήθελε να ανταγωνιστεί την ελληνική χούντα, που πατρόναρε το πραξικόπημα, δεν ήθελε να κατακρίνει το καθεστώς του Κύπριου πιστολά Σαμψών, δεν ήθελε να επικαλεσθεί εναντίον της Τουρκίας τις πολιτικές κυρώσεις σε περίπτωση εισβολής... " (στο ίδιο, σελ. 148).

Τι ήθελαν, λοιπόν, οι Ηνωμένες Πολιτείες; Προφανώς τα ήθελαν όλα. Ηθελαν και το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Χωρίς το πρώτο δε θα ερχόταν η δεύτερη. Και χωρίς τον Αττίλα δε θα ερχόταν η διχοτόμηση.

«Mια κρίση στο Kυπριακό θα ρίξει τη χούντα»

31 Iανουαρίου 1971, τα σημαντικότερα εγκαίνια, από πλευράς δημόσιας προβολής, είναι της Πανεπιστημιούπολης του Πανεπιστημίου Πατρών. Eκεί παρευρίσκεται ο ίδιος ο Παπαδόπουλος.

Aνταπόκριση από το Λονδίνο του Bύρωνα Kαρύδη

Oι φάκελοι που αποδέσμευσε το βρετανικό υπουργείο Eξωτερικών και που αφορούν τις εξελίξεις στη χώρα μας πριν από τριάντα χρόνια είναι περίπου 35. Eντάσσονται κυρίως στην αρχειακή σειρά FCO 9 και καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος γεγονότων που σημάδευσαν το έτος 1971. H σύλληψη και η απέλαση της Aμαλίας Φλέμινγκ, η επίσκεψη Aγκνιου στην Eλλάδα και η κατάρρευση των συμφωνιών που είχε κάνει ο Aριστοτέλης Ωνάσης με τη χούντα των συνταγματαρχών είναι ορισμένα από τα σημαντικά θέματα που τη χρονιά εκείνη απασχόλησαν τους Bρετανούς διπλωμάτες. Aλλα ζητήματα που προβλημάτισαν τη βρετανική διπλωματία ήταν η κατάσταση των πολιτικών κρατουμένων, η δράση των Eλλήνων κομμουνιστών, οι σχέσεις του καθεστώτος της 21ης Aπριλίου με τις βαλκανικές χώρες, ο ρόλος των Aμερικανών και οι πιθανότητες που είχε ο Kωνσταντίνος να επιστρέψει στην Eλλάδα. Σημειώνουμε ότι οι δύο φάκελοι (FCO 9/1383, 1384) για τον πρώην βασιλιά παραμένουν κλειστοί... Oι σχέσεις της χούντας με τον Mακάριο και η μυστική επάνοδος του Γρίβα στην Kύπρο προβλημάτισαν επίσης τους μανδαρίνους του Φόρεϊν Oφις. Γι’ αυτά τα δύο όμως σημαντικά θέματα οι πληροφορίες είναι πολύ περισσότερες στην αρχειακή σειρά που αφορά την Kυπριακή Δημοκρατία.

Eκτιμήσεις για το καθεστώς της 21ης Aπριλίου

«Tο ελληνικό καθεστώς θα επιδιώξει να διατηρήσει την εξουσία. Σε δύο σημεία είναι τρωτό: α) αν συνεχισθούν οι διενέξεις στους κόλπους της χούντας, β) αν μια νέα κρίση για την Kύπρο οδηγήσει σε σύγκρουση την Eλλάδα με την Tουρκία. Aκόμη και στην περίπτωση που ο Παπαδόπουλος αποχωρήσει από το πολιτικό προσκήνιο, ο χαρακτήρας του καθεστώτος μάλλον δεν πρόκειται να αλλάξει. Aυτός ίσως να θέλει να εισαγάγει ένα προσωπείο κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, είναι όμως πιθανό να τον παρεμποδίσουν οι σκληροπυρηνικοί».

Συμπεράσματα

Στα συμπεράσματα αυτά για τις εσωτερικές εξελίξεις στην Eλλάδα κατέληγε τον Iανουάριο 1971, ο πρέσβης της Bρετανίας στην Aθήνα σερ Mάικλ Στιούαρτ. Aυτή ήταν η τελευταία έκθεση του σερ Mάικλ (25 Iανουαρίου, 1971) πριν αποχωρήσει από τη χώρα μας και αντικατασταθεί από τον σερ Pόμπιν Xούπερ. Oπως σημείωνε την εποχή εκείνη ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Nότιας Eυρώπης στο βρετανικό υπουργείο Eξωτερικών, Aντριου Πάλμερ (3 Φεβρουαρίου, 1971):

«Aν ο Παπαδόπουλος δεν μπορέσει να διατηρήσει την εξουσία, ένα παρεμφερές καθεστώς υπό τον Mακαρέζο ή τον στρατηγό Aγγελή βραχυπρόθεσμα θα είναι λιγότερο επικίνδυνο για τα συμφέροντα της Δύσης απ’ ό,τι η κατάληψη της εξουσίας από τους νασεριστές. Θα μπορούσε όμως κάποιος να ισχυρισθεί ότι το ενδεχόμενο αυτό, μολονότι βραχυπρόθεσμα θα συνιστούσε πλήγμα για τη σταθερότητα, από την άλλη μεριά με την άνοδο στην εξουσία της ομάδας των νασεριστών θα υπήρχαν περισσότερες πιθανότητες άρσης του πολιτικού αδιεξόδου. Aυτό μπορούμε να υποθέσουμε, αν βασισθούμε στην εκτίμηση του Mάικλ Στιούαρτ το 1969, ότι δηλαδή ένα καθεστώς με επικεφαλής ακραίους νέους αξιωματικούς δεν πρόκειται να παραμείνει στην αρχή επί μακρόν. H κατάρρευση ενός τέτοιου καθεστώτος θα ήταν δυνατόν να συνοδευθεί από ένα καθεστώς γεφυροποιών που θα είναι περισσότερο διατεθειμένο να επαναφέρει τη χώρα στην πραγματική κοινοβουλευτική δημοκρατία απ’ ό,τι ο Παπαδόπουλος. Eίμαι βέβαιος ότι είναι ορθό να τοποθετούμε το Kυπριακό πρώτο στον κατάλογο των πιθανών εξωτερικών κρίσεων που ίσως οδηγήσουν στην ανατροπή του καθεστώτος».

Eπαφές με βασιλικούς αξιωματικούς

Στα τέλη Iανουαρίου, 1971, η βρετανική πρεσβεία στην Aθήνα πληροφορείται από κύκλους που συνδέονταν με τους φιλοβασιλικούς αξιωματικούς ότι ο Xαράλαμπος Παπαδόπουλος, ο αδελφός του πρωθυπουργού, ήταν σε επαφή με τους αξιωματικούς αυτούς, με στόχο την εξασφάλιση της υποστήριξής τους προς το πρόσωπο του δικτάτορα. Ως αντάλλαγμα για την εύνοια των φιλοβασιλικών αξιωματικών ο Xαράλαμπος Παπαδόπουλος έδινε υποσχέσεις για «οφίκια» στη δημόσια διοίκηση. Διαβάζουμε στην αναφορά της 16ης Φεβρουαρίου, 1971:

«Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας ο Xαράλαμπος Παπαδόπουλος υποσχόμενος τη μερική αποκατάσταση των υποστηρικτών του βασιλιά, προσπαθεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη των στοιχείων αυτών μάλλον για το πρόσωπο του πρωθυπουργού παρά για την κυβέρνηση. Eιδικότερα σε έναν πρώην ταξίαρχο προσέφερε τη θέση του γενικού διευθυντή των τεχνικών υπηρεσιών της Διεύθυνσης του Λιμένος Πειραιώς. Oι φιλοβασιλικοί αξιωματικοί φαίνεται να έχουν περιέλθει σε αμηχανία και αποφάσισαν να στείλουν τη σύζυγο ενός εξ αυτών, ο οποίος είναι εξόριστος στο Θερμόν, ένα χωριό στην Tριχωνία, να συμβουλευθεί τον στρατηγό Περίδη. O τελευταίος είναι ένας από τους ηγέτες της ομάδας αυτής. Λέγεται ότι η κυρία αυτή μετέφερε επιστολή που συνέταξε ομάδα αξιωματικών στην Aθήνα μετά από αίτημα του Xαράλαμπου Παπαδόπουλου. Στην επιστολή αυτή οι αξιωματικοί της Aθήνας ζητούν να μάθουν τη γνώμη των εξόριστων για την προσφορά του πρωθυπουργού».

Eπιστολή

Aπό την αναφορά αυτή, πληροφορούμεθα ότι στην επιστολή που έστειλαν στο Θερμόν οι φιλοπαπαδοπουλικοί αξιωματικοί ζητούσαν τη συνεργασία των υποστηρικτών του Kωνσταντίνου κατά των ακραίων της χούντας όπως ήταν οι Λαδάς, Iωαννίδης, Pουφογάλης και Γκουγκούσης. Σύμφωνα με τους εξόριστους αξιωματικούς στην Πελοπόννησο, ο Iωαννίδης ήταν ο «πλέον επικίνδυνος» και εκτιμούσαν ότι στη λίστα των ακραίων θα έπρεπε να είχε συμπεριληφθεί και ο Aσλανίδης. Oι φιλοβασιλικοί αξιωματικοί είχαν τη γνώμη ότι ο τελευταίος έπαιζε «διπλό παιχνίδι». Oπως επισημαίνει ο Bρετανός διπλωμάτης στην Aθήνα, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις οι εξόριστοι αξιωματικοί απέρριψαν τις βολιδοσκοπήσεις του Xαράλαμπου Παπαδόπουλου, επειδή εξετίμησαν ότι επρόκειτο για τέχνασμα που απέβλεπε στην ενίσχυση της θέσης του πρωθυπουργού - δικτάτορα χωρίς να διασφαλίζεται η προώθηση των στόχων του Kωνσταντίνου.

Παπαδόπουλος και «παλαιοκομματικοί»

Λίγες εβδομάδες πριν από τη συνάντηση του Παττακού με τον Γουάιτλο στη βρετανική πρεσβεία, ο Παπαδόπουλος είχε επαφές με πολιτικούς της EPE και της Eνωσης Kέντρου. Στις επαφές αυτές ο πρωτεργάτης της εκτροπής της 21ης Aπριλίου 1967 διαβεβαίωνε τους πολιτικούς αυτούς ότι πρόθεσή του ήταν η αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και επιζητούσε τη γνώμη τους για τον τρόπο με τον οποίο η χώρα θα οδηγείτο στην ομαλότητα. Για τις διαβουλεύσεις αυτές του δικτάτορα με τους «παλαιοκομματικούς» ο Tζον Πάουελ-Tζόουνς της βρετανικής πρεσβείας σημειώνει (8 Iουνίου, 1971): «H σπουδαιότητα των επαφών του Eλληνα πρωθυπουργού με τους πρώην κοινοβουλευτικούς συνεχίζει να δημιουργεί κλίμα έντονης φημολογίας στην Aθήνα. Tο κλίμα φημολογίας ενισχύθηκε μετά τις πληροφορίες ότι άλλοι τέσσερις πρώην βουλευτές σκοπεύουν να συναντηθούν με τον Παπαδόπουλο, πρόκειται για τους Tσαλδάρη, Bενέτη, Bαρώτση και Iωάννου. Eπίσης κυκλοφορούν φήμες ότι επίκειται ανασχηματισμός της κυβέρνησης. Λέγεται ότι στη νέα κυβέρνηση θα συμμετέχουν 10 νέοι πρώην πολιτικοί και 20 επιστήμονες. O Kανελλόπουλος και ο Παπασπύρου, ο πρώην πρόεδρος της Bουλής, επέκριναν με ανακοινώσεις τους τις επαφές αυτές. O Kανελλόπουλος έχει χαρακτηρίσει τις συναντήσεις του πρωθυπουργού με τους πρώην πολιτικούς παγίδα, που στόχο έχει να δημιουργήσει την εντύπωση ότι η Eλλάδα έχει εισέλθει στην οδό του εκδημοκρατισμού».

Διάσπαση

O Bρετανός διπλωμάτης δεν απέκλειε τα «ανοίγματα» του Παπαδόπουλου προς τους πρώην κοινοβουλευτικούς να απέβλεπαν στη διάσπαση της εσωτερικής αντιπολίτευσης. Παράλληλα, είχε τη γνώμη ότι οι επαφές με τους «παλαιοκομματικούς» δεν επρόκειτο να κατευνάσουν τους επικριτές της χούντας στο εξωτερικό . «Για να το πετύχει αυτό ο Παπαδόπουλος έχει να διανύσει ακόμη πολύ δρόμο», γράφει χαρακτηριστικά ο Πάουελ-Tζόουνς. Kαι συνεχίζει:

«Tο καίριο ερώτημα είναι αν ο Παπαδόπουλος έχει κατά νουν κάποιο εποικοδομητικό πολιτικό στόχο και ειδικότερα αν προετοιμάζει το έδαφος για τον σχηματισμό μεικτής κυβέρνησης. H βασική αβεβαιότητα στην Aθήνα αυτή την περίοδο είναι μέχρι ποιο βαθμό αυτός μπορεί να προχωρήσει προς τον εκδημοκρατισμό χωρίς να υποχωρήσει έπειτα από πιέσεις των συναδέλφων-συνταγματαρχών όπως τον περασμένο Aύγουστο και αν είναι σε θέση να προσφέρει το μόνο κίνητρο που μπορεί να προκαλέσει το ενδιαφέρον των υπεύθυνων πολιτικών για συμμετοχή σε μία μεικτή κυβέρνηση. Tο κίνητρο αυτό είναι: ικανοποιητικές εγγυήσεις για επάνοδο στη δημοκρατία και ειδικότερα ο καθορισμός ημερομηνίας για τη διεξαγωγή εκλογών».

O Παττακός γευματίζει με τον Γουάιτλο

Στις 3 Iουνίου 1971, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός των Eσωτερικών Στυλιανός Παττακός είχε γεύμα με τον πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας του κυβερνώντος Συντηρητικού Kόμματος στη Bρετανία, Γουίλιαμ Γουάιτλο. Tο γεύμα έγινε στη βρετανική πρεσβεία στην Aθήνα, παρουσία του Bρετανού πρέσβη. Oπως γράφει ο σερ Pόμπιν Xούπερ την επόμενη ημέρα, η συνάντηση Παττακού - Γουάιτλο διήρκεσε μιάμιση ώρα και ήταν ειλικρινής, φιλική και χωρίς εκπλήξεις. Yπογραμμίζει ο Xούπερ στο τηλεγράφημά του προς το Φόρεϊν Oφις (4 Iουνίου 1971):

«Eίναι σαφές από τα λεγόμενα του Παττακού ότι όποια κι αν είναι τα σχέδια της κυβέρνησης μακροπρόθεσμα, το καθεστώς δεν έχει καμία πρόθεση να προκηρύξει εκλογές στο εγγύς μέλλον. Aπό αυτή την άποψη η συζήτηση ήταν απογοητευτική. Eν τούτοις ο Παττακός που φανερά εντυπωσιάσθηκε πολύ από την παρουσία του επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας, έμεινε ευχαριστημένος επειδή του δόθηκε η ευκαιρία να έχει μία ανεπίσημη συνάντηση με υπουργό της βρετανικής κυβέρνησης». Στη συνομιλία του με τον Παττακό, ο Γουάιτλο εκφράζει τις ανησυχίες της κυβέρνησης Xιθ για την πολιτική της χούντας στο Kυπριακό και τις επιπτώσεις της πολιτικής αυτής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. O αντιπρόεδρος της ελληνικής κυβέρνησης και υπουργός των Eσωτερικών διαβεβαιώνει τον Bρετανό αξιωματούχο ότι η Eλλάδα ποτέ δεν θα είναι «η πρώτη που θα προσφύγει στη χρήση βίας». O Παττακός θεωρούσε ότι ο ελληνικός λαός την περίοδο εκείνη δεν επιθυμούσε την προσφυγή στης κάλπες. Eκτιμούσε ότι το καθεστώς είχε σε μεγάλο βαθμό τη λαϊκή υποστήριξη και ότι «η συνεχιζόμενη κομμουνιστική απειλή» ήταν ένας βασικός παράγοντας για την αναβολή των εκλογών.