Η νεότερη ιστορία του Ελληνισμού στο μουσείο της ΕΛΔΥΚ
ΤΟΥ ΦΡΙΞΟΥ ΔΑΛΙΤΗ
«Δεν μου λες κύριε λοχαγέ εμείς εδώ οι λίγοι τι κάνουμε; Τι παριστάνουμε; Τους 300 του Λεωνίδα; Γιατί όσο και να αντέξουμε όσο και να κρατήσουμε σε κάποια στιγμή θα πεθάνουμε». Και αυτός του απάντησε: «Άκουσε να σου πω Λοχία. Είμαστε Έλληνες στρατιώτες, εδώ είναι Ελλάδα και είμαστε υποχρεωμένοι να πέσουμε μέχρι ενός. Τα άρματα θα περάσουν από πάνω μας».
Η φωτογραφία και η επιγραφή με τα λόγια του λοχαγού τότε, ταγματάρχη μετά θάνατο, Σωτήριου Σταυριανάκου, υποδέχεται τον επισκέπτη. Μια από τις τελευταίες στιχομυθίες του με ένα από τους λοχίες του τάγματος όπως αυτός την αφηγήθηκε μετά, λίγο πριν μετουσιώσει το λόγο του σε πράξη. Σαν γνήσιος συνεχιστής της ιστορία του Ελληνισμού, από το Μαραθώνα, στις προδομένες κυπριακές θερμοπύλες. Αρκετή, για να μυήσει τον επισκέπτη στο χώρο, στο πνεύμα που αναδύεται από το χώρο και να τον προϊδεάσει για το τι θα ακολουθήσει.
Πριν δει, την νεότερη και σύγχρονη ιστορία του Ελληνισμού, να ξεδιπλώνεται μπροστά του, σε μια σύντομη αναδρομή, με οδηγούς, ζωντανά κειμήλια. Από το 1821, με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, με φωτογραφίες Κυπρίων Αγωνιστών που βρέθηκαν στην Ελλάδα να πολεμήσουν, στον πόλεμο του 1897, τους μακεδονικούς πολέμους, τον ά παγκόσμιο πόλεμο, την Μικρασιατική Εκστρατεία, το β΄ παγκόσμιο πόλεμο, τον αγώνα της ΕΟΚΑ, την τουρκική εισβολή του 1974 και φτάνει μέχρι και σήμερα.
Το μουσείο, στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ στη Μαλλούντα, άνοιξε πλέον τις πύλες του για όσους θέλουν να το επισκεφτούν και να αναγνωρίσουν μέσα από τα ζωντανά κειμήλια που εκτίθενται σε αυτό τη σύνδεση της ιστορίας. Παρόν στην πρώτη επίσημη παρουσίαση του, ο άνθρωπος ο οποίος ανέλαβε την επιμέλεια του Μουσείου. Του χώρου, ο οποίος δημιουργήθηκε όχι τυχαία, αλλά για να συμπληρώσει το παζλ της ιστορίας και δείξει το λόγο της παρουσίας της ΕΛΔΥΚ στην Κύπρο.
Ο Συνταγματάρχης εν αποστρατεία και Διευθυντής στο Ίδρυμα του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα, Βασίλειος Νικόλτσιος. Όπως εξηγεί, το Γενικό Επιτελείο Στρατού, στο περιθώριο της αποστολής του, έχει σαν σκοπό την παρουσίαση και την προβολή της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Γι' αυτό έχει δημιουργήσει μία σειρά από μουσεία, 15 στον αριθμό, στον ελλαδικό χώρο που παρουσιάζουν συγκεκριμένα γεγονότα ή περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Σε ότι αφορά την ιστορία της ΕΛΔΥΚ, υπήρχε ένα κενό, το οποίο φαινόταν πρώτα απ' όλα σε αυτούς που ερχότανε να υπηρετήσουν την ΕΛΔΥΚ.
Με τη δημιουργία του Μουσείου, θα έχουν τη δυνατότητα όλοι να δουν τη σύνδεση και την αλληλουχία των ιστορικών γεγονότων που οδήγησαν την ΕΛΔΥΚ στην Κύπρο. «Η παρουσίαση της ιστορίας ξεκινά από την επανάσταση του 1821, γιατί θέλαμε να παρουσιάσουμε το πώς έφτασε η ΕΛΔΥΚ στην Κύπρο, διότι δεν βρέθηκε ξαφνικά και τυχαία στο νησί. Υπήρχε μία σειρά γεγονότων που την οδήγησε εδώ. Η ΕΛΔΥΚ, βρέθηκε εδώ επειδή έτσι υπαγόρευαν οι Συνθήκες, αλλά και πριν από αυτές, είχαμε υποχρέωση να παρουσιάσουμε και τους Κύπριους οι οποίοι πήγαν στην Ελλάδα και πολέμησαν στο πλευρό του Ελλήνων. Χωρίς να σκεφτούν ότι η Ελλάδα είναι μακριά.
Ήτανε κάτι το οποίο δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστό στον ελλαδικό χώρο, ειδικά σε αυτούς που δεν έχουν ασχοληθεί συστηματικά με την ιστορία. Με μία όμως επίσκεψη στο Μουσείο και με τα λίγα κείμενα που έχουν ετοιμαστεί, μπορεί κάποιος να καταλάβει το ενιαίο του ιστορικού χώρου. Μπορεί δηλαδή να καταλάβει το πώς βρέθηκαν οι Κύπριοι στην Ελλάδα και το πώς βρέθηκαν οι Ελλαδίτες της ΕΛΔΥΚ στην Κύπρο. Βεβαίως γίνεται και μία παρουσίαση της ΕΛΔΥΚ, για να μπορέσει κάποιος να ξεχωρίσει το τι είναι η ΕΛΔΥΚ και το τι είναι η Εθνική Φρουρά σήμερα στην Κύπρο», αναφέρει ο κ. Νικόλτσιος.
Έτσι λήφθηκε πριν ένα χρόνο, η απόφαση για τη δημιουργία του Μουσείο. Εντοπίστηκε υλικό στις αποθήκες του Στρατού, στο Πολεμικό Μουσείο, λίγο υλικό που είχε στη διάθεσή της, η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού και βέβαια κάποια κειμήλια που βρέθηκαν από αγορές. Τα σημαντικότερα όμως κειμήλια βρέθηκαν μέσα από δωρεές. «Το σημαντικότερο κειμήλιο το οποίο υπάρχει είναι η στολή του λοχαγού τότε, ταγματάρχη μετά θάνατο Σταυριανάκου, την οποία είχε παραδώσει η σύζυγός του. Επίσης εντοπίστηκε και μεταφέρθηκε η στολή του πρώτου Διοικητή της ΕΛΔΥΚ Αρμπούζη, επίσης ένα χιτώνιο, το οποίο έφερε ο οπλίτης τότε Ευσταθόπουλος, με το οποίο πολέμησε το 1974 και απολύθηκε μετά και έφυγε από την Κύπρο», εξηγεί ο κ. Νικόλτσιος.
Οι πρώτες δωρεές έγιναν από τους Συνδέσμους Αγωνιστών ΕΟΚΑ 1955-1959. «Βεβαίως θα συνεχίσουμε με τη συλλογή κειμηλίων. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι πολύς κόσμος θα προσφέρει κειμήλια στο Μουσείο. Όλα τα κειμήλια που προσφέρονται στο Μουσείο εκτίθενται επωνύμως. Μπορεί κάποιος επίσης αν θέλει, να μην παραχωρήσει ένα κειμήλιο οριστικά, αλλά για ένα χρονικό διάστημα όσο αυτός επιθυμεί. Από πλευράς Ελλάδος θα γίνεται συνεχής προσπάθεια για εμπλουτισμό του, ευελπιστούμε όμως ότι θα βρεθούν και τα προσωπικά κειμήλια αυτών που βρέθηκαν εδώ και πολέμησαν», αναφέρει.
Τα εκθέματα του μουσείου
Από τα καριοφίλια στο μπράουνι και το ΠΑΟ Οπλισμός του 1821, οπλισμός των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, οπλισμός της ΕΛΔΥΚ με τα πρώτα όπλα που είχε όταν έφτασε εδώ, το Μ1 και το Μ3 το αυτόματο, πιστόλια των 0,45χιλ. δύο τύπων που υπήρχαν, τα ξίφη των νέων αξιωματικών εκείνης της περιόδου, το οπλοπολυβόλο Μπράουνι, όλμους 81χιλιοστών και πυροβόλο ΠΑΟ των 106 χιλ. που χρησιμοποιήθηκαν στις επιχειρήσεις του 1974, είναι μερικά από τα εκθέματα του Μουσείου.
Παρουσιάζεται επίσης, μία σημερινή στολή εθνοφρουρού και τα μετάλλια που έχει ετοιμάσει πρόσφατα η Κυπριακή Δημοκρατία για να απονείμει στα στελέχη της. «Φωτογραφικό υλικό από την περίοδο του 1974 δε υπάρχει από εκείνη την περίοδο. Υπάρχουν κάποιες φωτογραφίες από το στρατόπεδο μετά που βομβαρδίστηκε από την τουρκική αεροπορία ανηλεώς. Υπάρχουν λίγες φωτογραφίες από τις επιθέσεις που έκανε η ΕΛΔΥΚ εκείνη την περίοδο, διότι κανείς δεν μπορούσε εκείνη τη στιγμή να σκεφτεί να έχει μία φωτογραφική μηχανή μαζί του και να αποθανατίζει τα γεγονότα», εξηγεί ο κ. Νικόλτσιος, ο οποίος προσθέτει, ότι το σκεπτικό για κάποιον που επισκέπτεται το μουσείο, δεν είναι να μάθει με κάθε λεπτομέρεια τι έγινε το 1974, αλλά να καταλάβει το πώς βρέθηκε η ΕΛΔΥΚ στην Κύπρο, τις μάχες που έδωσε και το σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα.
Δεν ήξερα την ιστορία της Κύπρου Την αποτύπωσα με τη βοήθεια του Π. Παπαπολυβίου
Η εξομολόγηση του Βασίλειου Νικόλτσιου, για το του τι του άφησε αυτή η εμπειρία, είναι χαρακτηριστική. «Δεν ήξερα την ιστορία της Κύπρου, όπως δυστυχώς και οι περισσότεροι Ελλαδίτες. Τα τελευταία χρόνια διαβάζω συστηματικά ιστορία, αλλά κυρίως διαβάζω τα γεγονότα που έγινα στον ελλαδικό χώρο.
Όταν πέρσι το καλοκαίρι έγινε ένας προϊδεασμός για το μουσείο, αναζήτησα και βρήκα ένα βιβλίο το οποίο παρουσίαζε όλη τη νεότερη ελληνική ιστορία. Εκεί είδα αυτή την κοινή πορεία και εκεί μου δημιουργήθηκε η ιδέα και η επιθυμία να παρουσιαστεί η ιστορία της Κύπρου από το 1821.
Πέρσι για πρώτη φορά, έμαθα τα γεγονότα σε βάθος, τα οποία με συγκλόνισαν. Συνήθιζα να λέω στους φίλους μου ότι με επισκέπτεται το ένα βράδυ στον ύπνο μου ο Μακάριος και το άλλο βράδυ ο Γρίβας, το άλλο ο Αυξεντίου. Με συγκλόνισε και αντιλήφθηκαν το γιατί όση αναφέρονται στην Κύπρο, την αναφέρουν ως μαρτυρική μεγαλόνησο. Αυτά προσπάθησα να αποτυπώσω, με τη συνεργασία του κ. Πέτρου Παπαπολυβίου του Επίκουρου Καθηγητή της Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Κύπρου», αναφέρει. Πλέον, δηλώνει συγκινημένος και έντονους τους δεσμούς του με την Κύπρου.
Ένα κομμάτι του Ελληνισμού, το οποίο είχε την τύχη, να ζωντανέψει ξανά μέσα από τη δουλειά του στο μικρό μουσείο.
Comments for this post
